Zbigniew Kaja
„Ślepy?”, 1954r.
Roman Cieślewicz
„Kamienne niebo”, 1959r.
Mieczysław Berman
„Komunizm – to władza radziecka plus elektryfikacja”, 1955r.
Przeciwatomowy Schron dla Władz Miasta Poznania
Obiekt powstał na przełomie lat 50. i 60. poprzedniego stulecia, kiedy widmo wojny między światem Zachodu a blokiem komunistycznym wisiało nad globem. Schron został odtajniony dopiero w 2000 roku. Dzisiaj pragniemy zaprosić Państwa na wyprawę w przeszłość! Schron ma powierzchnię około 500 m2. Według ambitnych planów mogło w nim pomieścić 40-50 osób i mieszkać tam nawet przez kilka tygodni. W praktyce czas przebywania ograniczały liczne niedogodności i mankamenty w założeniach funkcjonowania obiektu. Nie zmienia to faktu, iż schron robi wrażenie. Obiekt wchodził w struktury Terenowej Obrony Przeciwlotniczej (TOPL), Powszechnej Samoobrony (PS) a na końcu Obrony Cywilnej (OC). Przestał funkcjonować operacyjnie w 1994 roku. Po raz pierwszy udostępniono go zwiedzającym w 2012 roku.
Punkt Przyjmowania Meldunków
Centrala Telefoniczna
Centrala Telefoniczna zapewniała łączność ze światem zewnętrznym, zwłaszcza z siecią placówek TOPL, z punktami obserwacyjnymi i innymi kluczowymi obiektami na terenie Poznania i okolic. Oprócz łącznic w pomieszczeniu znajduje się też m.in. szafka ścienna z urządzeniem do badania torów telefonicznych. Przy jej pomocy można było wykryć uszkodzenia linii, co w kwestii komunikacji i zarządzania kryzysowego mogło okazać się kluczowe.
Walerian Borowczyk
„Zakazane piosenki” 1954r.
Józef Korolkiewicz
„Z wspólnej pracy wyższe plony”, 1954r.
Wiktor Górka
„Cały naród buduje swoją stolicę”, 1954r.
Korytarz główny i część właściwa
Układ właściwej części Schronu oparty jest na długim korytarzu (z dwiema mniejszymi odnogami) i przylegających do niego licznych pomieszczeniach. O przeznaczeniu każdego z nich informują tabliczki informacyjne na drzwiach. Pierwszym jest Wydział Budżetowo-Gospodarczy, w którym obecnie ulokowana jest muzealna kasa biletowa. Wyposażenie pomieszczeń ograniczone jest wyłącznie do niezbędnego minimum. Większość pomieszczeń administracyjnych zaopatrzona jest w biurka oraz krzesła, a także mapy ścienne Poznania i jego okolic. Standardem w niemal każdym pomieszczeniu Schronu są też zamontowane na ścianie: głośnik w drewnianej obudowie, aby w razie zagrożenia komunikaty przez radiowęzeł docierały błyskawicznie do wszystkich przebywających na terenie obiektu osób, oraz godło Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w oprawie.
Komoda typu Jamnik
Zygmunt Anczykowski
„Kanał”, 1957r.
Tadeusz Trepkowski
„NIE!”, 1952r.
Alfred Lenica
„Robotnicy”, początek lat 50.
Gabinet Prezydenta
W Schronie ulokowano gabinet przeznaczony dla najważniejszej osoby ewakuowanej do obiektu, czyli Szefa Obrony Cywilnej Miasta, a w przypadku wybuchu konfliktu – Prezydenta Miasta (przed reformą administracyjną roku 1973 – Przewodniczącego Miejskiej Rady Narodowej). Oprócz map, krzesła czy biurka są w nim dwa fotele przy stoliku, stylowe Radio Aria z gramofonem i przede wszystkim łóżko (tapczan).
Centrala Alarmowa
W Centrali Alarmowej mieści się łącznica telefoniczno-alarmowa w metalowej obudowie. Obsługujący ją urzędnik miał w razie zagrożenia koordynować wydawanie komunikatów i ogłaszanie alarmów na terenie miasta.
Centrala telefoniczna
Fotel wzorowany na modelu z PRL-u
Waldemar Świerzy
„9.V.1954 Dzień Hutnika Damy ojczyźnie więcej żelaza i stali”, 1954r.
Tadeusz Trepkowski
„Ostatni etap”, 1952r.
Waldemar Świerzy
„Lepiej oszczędniej i w terminie wyremontujemy maszyny do akcji siewnej”, 1954r.
Szafka z okresu PRL-u.
Jan Marcin Szancer
„Cały naród rodziną”, 1946r.
Wejście do Galerii Plakatu
Galeria Plakatu została zaaranżowana we wnętrzach mieszkalnych dwupiętrowego budynku, wzniesionego nad Schronem Przeciwatomowym dla Władz Miasta Poznania, wybudowanym przy ulicy Słupskiej, na przełomie lat 50. i 60. XX wieku. W trzech pomieszczaniach galerii prezentowane są plakaty pochodzące z okresu PRL-u – o charakterze propagandowym, filmowe oraz związane z tematyką odwilżową. W Galerii można oglądać obrazy polskich artystów powojennych: Alfreda Lenicy i Edwarda Dwurnika. We wszystkich wnętrzach prezentowane są także meble z lat 50., 60. i 70., które są przykładami rozwijającego się od lat 50. XX wieku polskiego designu.
Witold Chmielewski
„Dbałość o maszyny to lepsze wyniki pracy”, 1953r.
Konstanty Sopoćko
„Dzień Stoczniowca”, 1953r.
Odprawa po godzinie „Zero”
Włodzimierz Zakrzewski
„Niech żyje II Światowy Kongres Pokoju”, 1950r.
Maszynownia
Akumulatorownia
W Akumulatorowni znajdują się panele sterujące prostowników i przełącznik ładowania akumulatorów, które zmagazynowano w drugiej części pomieszczenia.
Tadeusz Gronowski
„Raduj się Polsko…”, 1954r.
Wojciech Zamecznik
„Krzyż walecznych”, 1959r.
Roman Cieślewicz
„22 lipca święto w każdym polskim domu”, 1958r.
Edward Dwurnik
„Poznań 1956”, 2006r.
Alfred Lenica
„Robotnik”, początek lat 50.
Roman Cieślewicz
„1. Maja Święto Ludzi Pracy”, 1962r.
Film w PRL-u
W sali tej zaprezentowane zostały plakaty filmowe. W pierwszych latach po wojnie w polskim filmie silne były tzw. tendencje rozliczeniowe – podejmowano głównie tematy okupacji hitlerowskiej i zbrodni wojennych. Od 1956 roku rozwijała się Polska Szkoła Filmowa, formacja artystyczna, która odchodziła od socrealistycznego sposobu kreowania rzeczywistości w filmie, zwracała się natomiast ku inspiracji kinem włoskim oraz podejmowała polemikę z powojennym mitem bohaterstwa. Dziełami tego nurtu są m.in. „Kanał” Andrzeja Wajdy oraz „Baza ludzi umarłych” Czesława Petelskiego, do których powstały plakaty prezentowane w Galerii. Równolegle rozwijała się tzw. polska szkoła plakatu, jej przedstawiciele tworzyli m.in. plakaty do filmów pozbawione aspektu ideologicznego, jakim charakteryzował się plakat polityczny i agitacyjny. W tej dziedzinie istniała znacznie większa wolność artystyczna. Przykładem takiego dzieła w zbiorach Galerii jest plakat Wojciecha Zamecznika do filmu „Krzyż walecznych".
Pomieszczenie Urządzeń Filtrowentylacyjnych
Hubert Hilscher
„Kierunek - Demokratyzacja, Suwerenność, Socjalizm”, 1956r.
Tadeusz Jodłowski
„Z naszej pracy – siła i pokój”, 1955r.
Alfred Lenica
„Murarze”, początek lat 50.
Wiktor Górka
„Wysiłkiem całego narodu przekroczymy plan sześcioletni”, 1955r.
Lucjan Jagodziński
„Pod sztandarami Frontu Narodowego Wybierzemy Rady Narodowe”, 1954r.
Wojciech Zamecznik
„Dzień stoczniowca, 27.VI”, 1954r.
Eryk Lipiński
„Wracajcie do ojczyzny”, 1955r.
Tadeusz Trepkowski
„Na Straży Pokoju i Wolności Narodu”, 1953r.
Eryk Lipiński
„Baza ludzi umarłych”, 1959r.
Alarm w Przeciwatomowym Schronie dla Władz Miasta Poznania
Telewizor oraz szafka z okresu PRL-u
Socrealizm
W sali tej zostały zaprezentowane pochodzące z pierwszej połowy lat 50. plakaty socrealistyczne, których ikonografia miała wyrażać postulowane przez władzę ludową propagandowe treści. Masowy charakter plakatu jako formy sztuki sprawiał, że przedstawiciele partyjni mieli możliwość przekazywania szerokiemu gronu odbiorców doktrynę socjalistyczną. Prace eksponowane w tej części galerii podejmują typowe dla komunistycznej ideologii tematy – walkę z wrogiem, potrzebę odbudowy kraju ze zniszczeń wojennych oraz nawoływanie do realizacji planów społeczno-gospodarczych i do pracy na rzecz państwa socjalistycznego.
Gabinet Prezydenta
Waldemar Świerzy
„Miesiąc Budowy Warszawy 1953 cały naród buduje swoją stolicę”, 1953r.
Radio-gramofon Viola z okresu PRL-u
Maszynownia
Na wyposażenie Maszynowni składają się dwa zespoły agregatów prądotwórczych Andoria, które miały zapewnić Schronowi zasilanie w razie odcięcia od sieci miejskiej.
Korytarze, przedsionki, drzwi ochronno-hermetyczne
Wejście do Schronu od zewnątrz zostało zakamuflowane przez imitację szopy. Dalszy układ schodów, skręcającego korytarza i dwóch przedsionków miał służyć zniwelowaniu siły fali uderzeniowej powstałej po ataku na Poznań. Do pierwszego przedsionka przylegają dwa pomieszczenia – magazyn podręczny oraz kotłownia. Dodatkowe zabezpieczenie stanowiły stalowe drzwi ochronno-hermetycznych.
Tadeusz Gronowski
„Jednością silni”, 1955r.
Alfred Lenica
„W fabryce”, początek lat 50.
Pomieszczenie Urządzeń Filtrowentylacyjnych
Jeśli porównamy Schron do ludzkiego organizmu, a jego pomieszczenia do organów, to pomieszczenie Urządzeń Filtrowentylacyjnych pełniło rolę płuc. Za oczyszczanie i przepływ powietrza odpowiadał zespół czterech zestawów filtrowentylacyjnych z silniczkami wysokoprężnymi, pompami i filtrami powietrza, gotowymi do działania w wypadku wykrycia skażenia. Urządzenia napędzane były elektrycznie, chociaż w razie odcięcia zasilania można było uruchomić je ręcznie, przy pomocy korb. W odróżnieniu od wielu innych schronów systemu TOPL uzupełniono obiekt o dwie komory rozprężenia (z filtrami kamiennymi i przeciwpyłowymi) zapobiegające rozsadzeniu filtrów po możliwym zassaniu po wybuchu powietrza o zwiększonym ciśnieniu. W tym wypadku w porę dostrzeżono zagrożenie płynące z potencjału broni jądrowej i naniesiono na projekt poprawki. Z tych względów Schron był nad wyraz dobrze przygotowany na tego typu niebezpieczeństwo.
Rosław Szaybo
„1. Maja Święto ludzi pracy na całym świecie”, 1961r.
Rozbieralnia i komora dekontaminacyjna
Rozbieralnia i komora dekontaminacyjna miały służyć jako alternatywne wejście do Schronu podczas skażenia okolicy. Rozebranie się z odzieży ochronnej w odizolowanym pomieszczeniu oraz oczyszczenie jej z niebezpiecznych substancji, zapewniało nieszkodliwe przejście do głównej części obiektu.
