Kościół Najświętszej Marii Panny in Summo na Ostrowie Tumskim w Poznaniu
Tron
Głaz wmurowany w północną ścianę kolegiaty, interpretowany jest jako kamienny ton, na którym zasiadali Piastowie od czasów pogańskich.
Kościół Najświętszej Marii Panny
Kościół wzniesiono w dawnej, książęcej części grodu poznańskiego. Fundamenty gotyckiej świątyni stanęły na wcześniejszych, przedromańskich murach pałacu oraz kaplicy Mieszka i Dobrawy. Prace budowlane rozpoczęto ok. 1430 r. za rządów biskupa poznańskiego Stanisława Ciołka, a ukończono, kiedy na tronie biskupim zasiadał jego następca Andrzej Bniński.
Sklepienia
Nawy pokryte zostały sklepieniami gwiaździstymi – ośmioramiennymi w nawie głównej oraz czteroramiennymi w nawach bocznych. Nad partią wschodnią (prezbiterium oraz ambitem) sklepienia zostały zniszczone w 1727 r. i zastąpione żaglastymi.
Codziennypoznan.pl Kościół NMP in Summo
Diabelskie pazury?
Ślady na kamieniu miały pozostawić diabelskie pazury podczas próby przewrócenia świątyni. Niekiedy jednak uważa się, że kamień wyżłobili rycerze ostrzący swój oręż by nabrał większej mocy.
Więźba
Nad sklepieniami wznosi się piętnastometrowa więźba sosnowa, składająca się z 6 kondygnacji. Badania wskazały, że wzniesiona została w konstrukcji wieszarowo-stolcowej charakterystycznej dla okresu nowożytnego. Przeprowadzone analizy dendrochronologiczne wykazały, że użyto drewna z drzew ściętych w 1444 i 1445 r. Jest to zatem nie tylko jedna z najstarszych konstrukcji dachowych w Wielkopolsce, ale również, jak na owe czasy, bardzo zaawansowana technicznie.
Polichromie
Po II wojnie światowej w 1954 r. wykonano główny ołtarz (obecnie przeniesiony do poznańskiego kościoła św. Anny), witraże oraz polichromie wg projektów Wacława Taranczewskiego. Naprzeciw wejścia artysta uwiecznił biskupa Andrzeja Bnińskiego, który zakończył budowę świątyni oraz arcybiskupa Walentego Dymka, który wyremontował kościół po zniszczeniach wojennych.
U złotnika Mieszka - X w.
W książęcej części grodu mieściła się pracownia złotnicza, wzniesiona z drewna i przylegająca bezpośrednio do zachodniej ściany palatium. Została zbudowana zgodnie z zaleceniami zakonnika Teofila: „Okna zaś nie mogą sięgać wyżej ponad ziemię niż jedną stopę, ich wysokość ma wynosić trzy stopy, długość dwie." I dalej: „Następnie naprzeciw okna kopie się rów, w odległości od ściany okiennej na jedną i pół stopy, który biegnie w poprzek mając trzy stopy długości, dwie szerokości; wykłada się go wokół drewnem – dwa z nich wypuszcza pół stopy powyżej fosy pośrodku ścian położonych naprzeciw okna; nad nimi w poprzek rowu przytwierdza się gładką płytę stołu o szerokości dwu stóp i długości trzech, tak aby nakrywała kolana siedzących w rowie i aby jakieś drobne kawałki złota lub srebra, które by na nią upadły, można było starannie zebrać".
Krypta
W trakcie prac archeologicznych odkryto cztery krypty. Pierwsze z nich wzniesiono prawdopodobnie jeszcze w średniowieczu. Wyeksponowany obiekt jest prostym pomieszczeniem z kolebkowym sklepieniem, częściowo opartym na odsadzce fundamentowej kościoła. Zapewne dość szybko krypta została rozbudowana poprzez dodanie od zachodu wejścia z kilkoma ceglanymi schodami. W trakcie eksploracji zasypanego wnętrza natrafiono na szczątki kilku zmarłych w tym duchownego w ornacie.
Ołtarze
W XV wieku w kościele rozmieszczono osiem ołtarzy: główny z drewnianą figurą Matki Boskiej z Dzieciątkiem, za nim kolejny ołtarz, następnie pięć ołtarzy bocznych a ósmy – w kaplicy św. Jakuba usytuowanej na emporze nad chórem.
W stylu gotyckim
Styl, detale ceglarskie, cechy konstrukcyjne wznoszonej od 1430 r. świątyni NMP nawiązują do dzieł Henryka Brunsberga – budowniczego i architekta działającego na Pomorzu i Brandenburgii w końcu XIV i początkach XV w.
Kościół Najświętszej Marii Panny
Kościół wzniesiono w dawnej, książęcej części grodu poznańskiego. Fundamenty gotyckiej świątyni stanęły na wcześniejszych, przedromańskich murach pałacu oraz kaplicy Mieszka i Dobrawy. Prace budowlane rozpoczęto ok. 1430 r. za rządów biskupa poznańskiego Stanisława Ciołka, a ukończono, kiedy na tronie biskupim zasiadał jego następca Andrzej Bniński.
Na ratunek świątyni
Ze względu na zły stan kościoła ogłoszono informacje o jego rozbiórce w 1806 i 1817 r. Dodatkowo do wyburzenia kościoła wzywał w 1841 r. pruski, regencyjny inspektor budowlany. Nawet ówczesny arcybiskup Marcin Dunin (1831-1842) rozważał rozebranie budynku. Szukając jednak możliwości sfinansowania remontu, doradził zwrócenie się do króla pruskiego Fryderyka Wilhelma IV (1840- 1861), który jeszcze jako następca tronu zwiedzał kościół w 1818 r. Król przekazał na ten cel 1000 talarów, dar ten zmobilizował Wielkopolan, którzy kontynuowali zbiórkę i uratowali kościół.
Filary
Wszystkie filary w kościele są przekrzywione oraz skręcone wzdłuż pionowej osi. Najsilniej zdeformowany jest północny filar środkowej pary. W XIX wieku zaczęła się również „odklejać" ściana zachodnia by scalić korpus wykonano serię prac wzmacniających świątynię.
Schody
W zachodniej ścianie szczytowej znajduje się płytki aneks, pełniący obecnie rolę zakrystii, z wejściem położonym centralnie na osi kościoła. Powyżej umieszczono dwukondygnacyjną emporę. Ciąg komunikacyjny zapewnia cylindryczna klatka schodowa, ulokowana w grubości muru na prawo od zakrystii.
