Muzeum Historia Wisły Kraków

Portret drużyny Wisły pod skrzydłami bogini zwycięstwa

Najsłynniejszy sportowy obraz Wlastimila Hofmana powstał w szczególnych okolicznościach - stanowił formę dopingu dla ukochanej drużyny. Hofman bowiem obiecał piłkarzom, że namaluje ich wizerunek w naturalnych rozmiarach, jeżeli wygrają rozgrywki o Puchar Polski w 1926 roku. Wiślacy ten warunek spełnili, a artysta dotrzymał przyrzeczenia.Działo na dwa metry wysokości i prawie pięć metrów szerokości. Hofman na obrazie ukazał (od lewej): Józefa Adamka, Jana Reymana, Stanisława Czulaka, Henryka Reymana, Kazimierza Kaczora, Aleksandra Pychowskiego, Jana Kotlarczyka, Władysława Kowalskiego, Władysława Krupę, Witolda Gierasa, Mieczysława Balcera i siedzącego Jana Ketza. Oś obrazu wyznacza skrzydlata postać, którą identyfikować można jako boginię zwycięstwa. Charakterystycznym elementem jest Biała Gwiazda wpleciona w jej włosy. Bogini czule trzyma w rękach puchar. Zawodnicy stoją pośrodku Błoń, w tle ukazana jest panorama Krakowa.Obraz przez wiele lat pozostawał w zbiorach Wisły. Bywał eksponowany na stadionie, szczęśliwie przetrwał okupację, po wojnie zaś znalazł swe miejsce w holu głównym Hali TS Wisła. W 1972 roku został jednak przekazany do Muzeum Sportu w Warszawie - ponoć metafizyczne motywy były nieakceptowalne dla milicyjnego prezesa Stanisława Wałacha, który nakazał nawet zniszczenie dzieła. Staraniami innych działaczy udało się obraz uratować poprzez podarowanie go muzeum.Źródło: Muzeum Sportu i Turystyki

Pamiątki Hofmana

Zdjęcia Hofmana

Portret piłkarza. Dzieło nie ma dedykacji, jednak przedstawiony zawodnik przypomina Kazimierza Sołtysika.

Kazimierz Sołtysik urodził się w 1909 roku w Filadelfii w Stanach Zjednoczonych. Jego rodzina zdecydowała się na reemigrację do Polski. Sołtysik występował w mniejszych krakowskich klubach (Prądniczanka, Wawel, Świt) nim w 1926 roku trafił do Wisły. Na debiut w pierwszym zespole czekał do roku 1930. Gdy kończył karierę w 1948 roku, świętował jubileusz 450 spotkań w barwach Wisły. Statystyka ta uwzględnia jednak także mecze nieoficjalne. W pierwszej lidze zagrał w 49 meczach, zdobył 13 goli. Występował jako napastnik, w czasie okupacji brał udział w konspiracyjnych rozgrywkach. Po zakończeniu kariery był związany z Wisłą jako kierownik drużyny juniorów oraz członek Rady Seniorów Towarzystwa Sportowego. Zmarł w roku 1987.  

Portret Jana Reymana

Na tym portrecie Jan Reyman został wyjątkowo przedstawiony „po cywilnemu”, w stalowoniebieskiej marynarce. Hofman piłkarzy zwykle portretował w koszulkach piłkarskich, w przypadku najmłodszego z braci Reymanów zrobił jednak wyjątek. Artysta zadedykował ten obraz „Kochanemu Jasiowi”, co zdradza szczególnie bliskie relacje. Hofman był przyjacielem wszystkich sportowców Wisły, z rodziną Reymanów wiązały go jednak szczególnie serdeczne relacje. Jana traktował niemalże po ojcowsku. Jan Reyman był piłkarzem Wisły w latach 1925-28 oraz ponownie w latach 1932-34. Rozegrał 76 oficjalnych spotkań, w których strzelił 27 bramek. Był doktorem chemii. W czasie okupacji był niezwykle mocno zaangażowany w działalność konspiracyjną. Aresztowany, został osadzony w KL Auschwitz, gdzie przeprowadzano na nim eksperymenty medyczne. Aż do śmierci w 1984 roku zmagał się z problemami zdrowotnymi będącymi efektami tych eksperymentów.

Portret Adama Obrubańskiego, 1929 rok

Adam Obrubański urodził się w 1892 roku w Kopyczyńcach koło Tarnopola (obecnie na Ukrainie). Piłkarzem Wisły był od roku 1914, występując sporadycznie w linii ataku do 1925 roku. Na boisku może nie należał do czołowych zawodników, jego rola jako działacza była jednak kluczowa w rozwoju Wisły. Obrubański był niezwykle oddany Wiśle. „Samotny i milczący asceta, miał w sercu szczere złoto i jedną tylko 'skazę' na swym sumieniu: żywiołowe umiłowanie swej ukochanej Wisły. W tym klubie zakochany i zaślepiony” - charakteryzował go redaktor Rohatiner. Obrubański był między innymi kierownikiem sekcji piłkarskiej Wisły i wiceprezesem Towarzystwa Sportowego, jednym z inicjatorów powołania ogólnokrajowej ligi, sędzią piłkarskim, selekcjonerem reprezentacji Polski, doktorem prawa, dziennikarzem… Zginął w kwietniu 1940 roku w Lesie Katyńskim zamordowany przez NKWD strzałem w tył głowy.  

Portret Henryka Reymana w akcji

Henryk Reyman - obok Mieczysława Balcera - należał do najczęściej portretowanych przez Hofmana sportowców Wisły. Artysta darzył kapitana Wisły szczególną estymą, poprzez mitologiczne konotacje nazywał go „Hektorem Wisły”. Na tym obrazie Reyman ma w sobie coś z greckiego herosa pokonującego rywala, choć scena najprawdopodobniej rozgrywa się w trakcie treningu na boisku Wisły.

Portret Stanisława Czulaka i Jana Reymana

Obraz przedstawia dwóch znakomitych napastników Wisły: Stanisława Czulaka (odwrócony plecami) i Jana Reymana. Zawodnicy stoją na środku boiska Wisły - w tle widać jedną z dwóch charakterystycznych wieżyczek przedwojennego stadionu Towarzystwa Sportowego. Postawa graczy zdaje się sugerować ich gotowość do rozpoczęcia meczu - przeczy temu jednak ich garderoba (zdjęta koszulka, zarzucony na ramiona płaszcz). Poprzez ten paradoksalny zabieg scena przestaje reprezentować konkretny moment i nabiera cech ogólnej alegorii piłkarstwa. Symboliczny aspekt obrazu wzmacnia łuk tęczy w tle.

Portret Antoniego Łyki

Antoni Łyko urodził się w 1907 roku, był piłkarzem Wisły w latach 1930-39, grał w ataku na lewym skrzydle. Pełnił funkcję kapitana drużyny, w 109 oficjalnych meczach zdobył 30 bramek. Dwa razy wystąpił w reprezentacji Polski. W 1936 roku bramką z rzutu karnego dał Wiśle wygraną nad Chelsea Londyn w prestiżowym meczu z okazji jubileuszu 30-lecia Towarzystwa Sportowego.W czasie wojny Łyko był zaangażowany w działalność konspiracyjną. Aresztowany, trafił do KL Auschwitz, gdzie został bestialsko zamordowany w 1941 roku. Według relacji świadków, stojąc przed plutonem egzekucyjnym, zaczął śpiewać „Jak długo na Wawelu…”.Portret Łyki został namalowany przez Hofmana w 1934 roku. Od tamtej pory obraz pozostawał w zbiorach rodziny. W styczniu 2023 roku został zakupiony przez Stowarzyszenie Socios, z zastrzeżeniem, że w przyszłości dzieło musi trafić do muzeum Wisły. Stowarzyszenie Historia Wisły przeprowadziło renowację obrazu, a w maju efekty tych prac zostały przedstawione kibicom na wystawie „Dumni z Wiślackiej Historii”.Źródło: Zbiory Socios Wisła

Portret Henryka Reymana z boginią zwycięstwa

Motyw bogini zwycięstwa roztaczającej opiekę nad Wiślakami jest obecny na najsłynniejszym wiślackim obrazie Wlastimila Hofmana - portrecie całej drużyny w naturalnych rozmiarach. Alegoria ta jest wykorzystana również na portrecie Henryka Reymana w płaszczu wojskowym. Reyman stoi na płycie boiska Wisły, w tle widoczna jest charakterystyczna trybuna stadionu z lat 1922-35. Skrzydlata postać wychyla się zza kapitana Wisły i przyozdabia jego głowę laurem. W tym dziele symbolizm i inspiracje mitologiczne są więc szczególnie mocno zaznaczone. Hofman lubił patrzeć na football przez pryzmat starożytnych alegorii. Artysta swoich ulubionych piłkarzy nieomal deifikował, Reymana nazywał Hektorem Wisły. Żołnierski płaszcz pozwala zaś w jednym obrazie przedstawić obie największe życiowe miłości Reymana: wojsko i sport. Przedstawienie to ma także praktyczny wymiar - Reyman bardzo często dołączał do drużyny prosto z jednostki wojskowej, dosłownie zdejmując mundur tuż przed rozpoczęciem meczu.Źródło: Zbiory Janusza Tomaszewskiego

Gra w piłkę nożną

Obraz datowany na rok 1935 znajduje się na nim także dedykacja „Kochanemu panu dr Adamowi Obrubańskiemu na pamiątkę”. Co ciekawe, bardzo podobny obraz, różniący się jednak szczegółami tła, został zaprezentowany w prasie w roku 1932, z informacją, że był eksponowany na wystawie w Pałacu Sztuki w Krakowie. Z tego samego źródła wiadomo, że obraz przedstawia Tadeusza Ostrowskiego i Mieczysława Balcera. Nie jest jasne, czy tę scenę Wlastimil Hofman odzwierciedlał kilka razy, czy też w 1935 roku dokonał przeróbki wcześniejszego obrazu. Dzieło pozostaje obecnie w prywatnych zbiorach.Źródło: Dom Aukcyjny Artissima

Portret Stanisława Czulaka

Niewielkich rozmiarów dzieło z 1926 roku przedstawiające w pełnej postaci Stanisława Czulaka - zawodnika Wisły w latach 1923-33. Czulak zapisał się w historii jako zdobywca pierwszej bramki dla Wisły w rozgrywkach ligowych. Był kluczową postacią złotej drużyny Wisły, która w latach 1926-28 zdobyła Puchar Polski i dwukrotne Mistrzostwo Polski. W 111 oficjalnych meczach Wisły zdobył 53 gole. Hofman przedstawił Czulaka na środku boiska Wisły - w tle widoczna jest charakterystyczna wieżyczka drewnianej trybuny. Wprawne oko dostrzeże nawet niewielki budynek gospodarczy.Źródło: Zbiory TS Wisła Kraków SA

Portret Stefana Reymana

Stefan Reyman - młodszy brat Henryka i starszy brat Jana - był wychowankiem Wisły Kraków. W jej juniorskich drużynach trenował najprawdopodobniej już przed wybuchem I Wojny Światowej. Według niektórych opinii był najbardziej utalentowanym z braci Reymanów, jego losy jednak tak się potoczyły, że w pierwszej drużynie Wisły rozegrał jedynie 6 oficjalnych spotkań. W 1928 roku Wlastimil Hofman sportretował Stefana na popularnym tle - prezentując za plecami zawodnika boisko Wisły wraz z charakterystyczną wieżyczką trybuny. Co jednak najbardziej przykuwa wzrok, to koszulka Stefana Reymana. Jest to wzór stosowany przez rezerwę Wisły (sporadycznie też przez pierwszą drużynę), a dzięki dziełu Hofmana możemy mieć pewność, że poziome pasy miały niebieskie i czerwone barwy. Twórczość Wlastimila Hofmana to wyjątkowa okazja, by na świat przedwojennego futbolu popatrzeć „w kolorze”.Źródło: Muzeum Sportu i Turystyki

Duży znak zapytania na rolecie

Wiele wiślackich obrazów Wlastimila Hofmana pozostaje w prywatnych zbiorach i nie jest znanych szerszej publiczności. Pomóż nam je odnaleźć! Jeżeli znasz związany z Wisłą obraz mistrza Hofmana, którego nie ma w tym wirtualnym muzeum, koniecznie skontaktuj się z nami na adres redakcja@historiawisly.pl 

new Tag

Pismo prezesa Wisły Aleksandra Dembińskiego do Wlastimila Hofmana z 8 września 1926 roku w sprawie materiału do obrazu - portretu drużyny. Źródło: Zbiory Wlastimilówki.

Pismo TS Wisła do Wlastimila Hofmana z 13 kwietnia 1927 roku z podziękowaniem za udzieloną darowiznę. Źródło: Zbiory Wlastimilówki.

Dyplom honorowego członka TS Wisła z 29 czerwca 1927 roku. Źródło: Zbiory Wlastimilówki.

Podpisy pod dyplomem honorowego członka TS Wisła z 29 czerwca 1927 roku. Źródło: Zbiory Wlastimilówki.

Pieczęć przy dyplomie honorowego członka TS Wisła z 29 czerwca 1927 roku. Źródło: Zbiory Wlastimilówki.

Zaproszenie dla Wlastimila Hofmana na ślub Jana Kotlarczyka. 1930 rok. Źródło: Zbiory Wlastimilówki.

Plakieta pamiątkowa Wisły dla Wlastimila Hofmana z okazji Jubileuszu 25-lecia klubu. Źródło: Zbiory Wlastimilówki.

Bilet wizytowy Hofmanów. Źródło: Zbiory Janusza Tomaszewskiego.

List Wlastimila Hofmana do Henryka Reymana z 25 maja 1931 roku. Źródło: Zbiory Janusza Tomaszewskiego.

Pocztówka wysłana przez drużynę Wisły do Wlastimila Hofmana ze Lwowa przy okazji meczu ligowego z Czarnymi (2:2, 16 października 1932). Źródło: Zbiory Wlastimilówki.

Akademia z okazji Jubileuszu 30-lecia Wisły. Prezes Towarzystwa Sportowego Tadeusz Orzelski przemawia wśród portretów Henryka Reymana autorstwa Wlastimila Hofmana. 24 maja 1936 roku. Źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe.

Rysunek Wlastimila Hofmana przedstawiający ślub Henryka Reymana, 29 grudnia 1936. Źródło: Zbiory Wlastimilówki.

Rysunek i wiersz dedykowany Mieczysławowi Balcerowi. Źródło: Zbiory Wlastimilówki.

Akademia z okazji Jubileuszu 40-lecia Wisły. Prezes Towarzystwa Sportowego Tadeusz Orzelski przemawia na tle portretu Wisły autorstwa Wlastimila Hofmana. 2 czerwca 1946 roku.  Źródło: Zbiory Wlastimilówki.

Proporczyk podarowany przez Wisłę Wlastimilowi Hofmanowi z okazji 80 urodzin artysty. Źródło: Zbiory Wlastimilówki.

Wlastimil Hofman. Źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe.

Wlastimil Hofman przy pracy. Źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe.

Wlastimil Hofman w swojej pracowni w Krakowie. Źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe.

Prezes Wisły Zygmunt Bieżeński wręcza Wlastimilowi Hofmanowi dyplom członka honorowego Towarzystwa Sportowego. 30 października 1927 roku. Źródło: Zbiory TS Wisła.

Kibice podziwiają obraz Wlastimila Hofmana eksponowany na stadionie Wisły. 30 października 1927 roku. Źródło: Ilustrowany Kurier Codzienny.

Henryk Reyman pozuje Wlastimilowi Hofmanowi w ogrodzie willi przy ulicy Spadzistej w Krakowie. Początek lat 30. Źródło: Zbiory Janusza Tomaszewskiego.

Henryk Reyman pozuje Wlastimilowi Hofmanowi w ogrodzie willi przy ulicy Spadzistej w Krakowie. Początek lat 30. Źródło: Zbiory Janusza Tomaszewskiego.

Henryk Reyman pozuje Wlastimilowi Hofmanowi w ogrodzie willi przy ulicy Spadzistej w Krakowie. Początek lat 30. Źródło: Zbiory Janusza Tomaszewskiego.

Henryk Reyman pozuje Wlastimilowi Hofmanowi w ogrodzie willi przy ulicy Spadzistej w Krakowie. Początek lat 30. Źródło: Zbiory Janusza Tomaszewskiego.

Henryk Reyman pozuje Wlastimilowi Hofmanowi w ogrodzie willi przy ulicy Spadzistej w Krakowie. Początek lat 30. Źródło: Zbiory Janusza Tomaszewskiego.

Henryk Reyman pozuje Wlastimilowi Hofmanowi w ogrodzie willi przy ulicy Spadzistej w Krakowie. Początek lat 30. Źródło: Zbiory Janusza Tomaszewskiego.

Grób Wlastimila i Ady Hofmanów w Szklarskiej Porębie, 2023 rok. Źródło: Stowarzyszenie Historia Wisły.

Grób Wlastimila i Ady Hofmanów w Szklarskiej Porębie, 2023 rok. Źródło: Stowarzyszenie Historia Wisły.

Portret Ady Hofman (żony artysty) w stroju wiślackim, 1926 rok. Źródło: Zbiory Wlastimilówki.

Portret Mieczysława Tylki, zapaśnika Wisły, 1928 rok. Źródło: Zbiory Wlastimilówki.

Portret Jana Kotlarczyka narysowany 28 sierpnia 1927 roku w drodze do Katowic na mecz Ruch Hajduki Wielkie - Wisła Kraków (0:4). Źródło: Zbiory Wawrzyńca Rajchela.

Portret Władysława Szumilasa, 1933 rok. Źródło: Fotografia udostępniona przez Grzegorza Podgórskiego.

Portret Maksymiliana Koźmina, 1930 rok. Źródło: Zbiory rodziny Koźminów.

Portret Jana Kotlarczyka. Źródło: Zbiory rodziny Kotlarczyków.

Portret Władysława Krupy. Źródło: zbiory rodziny Krupów.

Portret Witolda Gierasa. Źródło: Fotografia ze zbiorów Wlastimilówki.

Wystawa wiślackich prac Wlastimila Hofmana. Źródło: Fotografia ze zbiorów Wlastimilówki.

Wystawa sportowych prac Wlastimila Hofmana. Źródło: Fotografia ze zbiorów Wlastimilówki.

Mieczysław Balcer pozuje ze swoimi portretami autorstwa Wlastimila Hofmana. Źródło: Fotografia ze zbiorów Wlastimilówki.

Portret Jerzego Potockiego. Źródło: Dom Aukcyjny Rempex.

Wiślacki narybek, 1927 rok. Źródło: Dom Aukcyjny DESA.

Portret Henryka Reymana w mundurze. Źródło: Zbiory Janusza Tomaszewskiego.

Portret Stefana Wójcika jr., syna piłkarza Wisły i późniejszego koszykarza Wisły. Źródło: Marzena Jezierska, Życie i kariera sportowa Stefana Wójcika (1930 - 1984). AWF Kraków 2008.

Portret Józefa Adamka. Źródło: Dom Aukcyjny DESA.

Portret Mariana Kilińskiego. Obraz uległ zniszczeniu w pożarze. Źródło: Fotografia ze zbiorów rodziny Kilińskich.

Portret piłkarza (najprawdopodobniej Emila Skrynkowicza). Źródło: Zbiory TS Wisła Kraków.

Portret Stefanii Kotlarczyk, żony Jana. Źródło: Zbiory rodziny Kotlarczyków.